Cross-linking – metoda leczenia schorzeń rogówki

Nieleczone schorzenia rogówki mogą prowadzić do poważnego pogorszenia wzroku, a nawet konieczności przeszczepu tej warstwy oka. Współczesna okulistyka oferuje różne metody zatrzymania rozwoju choroby. Jedną z nich jest cross-linking – zabieg wzmacniający strukturę rogówki. Na czym polega, kiedy należy go wykonać oraz jakich efektów można się spodziewać po cross-linkingu?

Co to jest cross-linking?

Cross-linking (CXL, corneal cross-linking) to procedura medyczna, która stosowana jest najczęściej w pierwszym etapie walki ze schorzeniem, jakim jest stożek rogówki. Leczenie polega na wzmocnieniu struktury tej warstwy oka poprzez łączenie włókien kolagenowych przy użyciu ryboflawiny (witaminy B2) i promieniowania UV-A. Efektem jest zwiększenie sztywności rogówki i zahamowanie jej dalszego deformowania.

Zabieg cross-linking znajduje zastosowanie nie tylko w przypadku stożka rogówki, ale także jej ścieńczenia, które może wystąpić m.in. po zabiegach laserowej korekcji wzroku, takich jak LASIK lub PRK. Bez interwencji medycznej prowadzi to do dalszych zniekształceń i pogorszenia widzenia. Zabieg bywa również rozważany w niektórych trudnych przypadkach zakażeń rogówki, szczególnie tych opornych na standardowe leczenie farmakologiczne.

Warto pamiętać, że zabieg CXL nie cofa istniejących już deformacji, ale zatrzymuje ich dalszy rozwój. W konkretnych przypadkach cross-linking łączony jest z innymi metodami leczenia, takimi jak implantacja pierścieni śródrogówkowych (INTACs) czy też zastosowanie twardych soczewek. U niektórych pacjentów ostrość widzenia w kolejnych miesiącach po zabiegu poprawia się nawet o 1–2 linie na tablicy Snellena. W przypadku wystąpienia schorzeń u dzieci i młodzieży zaleca się wykonanie zabiegu możliwie jak najwcześniej po postawieniu diagnozy, co pozwala maksymalnie zwiększyć szanse na zatrzymanie progresji choroby.

Jak przygotować się do zabiegu cross-linkingu?

Przed kwalifikacją do zabiegu okulista wykonuje szereg badań diagnostycznych. Obejmują one m.in. topografię rogówki, pomiar jej grubości oraz ocenę ostrości widzenia. Ważne jest, aby nie nosić soczewek kontaktowych przez określony czas przed badaniem – zwykle kilka dni w przypadku soczewek miękkich, a nawet kilka tygodni przy soczewkach twardych.

Przed zabiegiem nie trzeba być na czczo. Bezpośrednio po wykonaniu cross-linkingu wzrok może być zamglony – warto zadbać o obecność osoby, która odprowadzi Cię do domu.

Jak wygląda zabieg cross-linkingu?

Zabieg cross-linking przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym przy użyciu kropli do oczu. Procedura trwa od 30 do 60 minut. Aby umożliwić lepsze wnikanie aplikowanej przez kilkanaście minut ryboflawiny, lekarz najpierw usuwa nabłonek rogówki. Następnie rogówka ta naświetlana jest światłem UV-A.

Po zakończeniu czynności na oko zakładana jest soczewka opatrunkowa, która pomaga w gojeniu się nabłonka. Pacjent może odczuwać lekki dyskomfort pozabiegowy, szczególnie w przypadku techniki epi-off, podczas której usuwany jest nabłonek rogówki.

Jak przebiega rekonwalescencja po cross-linkingu?

Pierwsze dni po zabiegu mogą być niekomfortowe. Pacjent odczuwa światłowstręt, łzawienie, ból oraz uczucie ciała obcego w oku. Objawy ustępują zwykle w ciągu kilku dni.

Lekarz przepisuje krople z antybiotykiem i sterydem, które należy stosować zgodnie z zaleceniami. Pełne zagojenie rogówki trwa kilka tygodni, a poprawa widzenia następuje stopniowo w ciągu trzech do sześciu miesięcy.

Podczas rekonwalescencji należy unikać nadmiernej ekspozycji na światło, tarcia oczu oraz wysiłku fizycznego. Pierwsza kontrola okulistyczna powinna odbyć się po 3–5 dniach od zabiegu, a następnie kolejne wizyty kontrolne planowane są co kilka tygodni. Pełna stabilizacja struktury rogówki może zająć nawet kilka miesięcy.

Jakie są zalety zabiegu cross-linking (CXL)?

Główną zaletą cross-linkingu jest zatrzymanie postępu chorób rogówki i wzmocnienie struktury warstwy oka, zapobiegając dalszemu ścieńczeniu i deformacji. W wielu przypadkach udaje się opóźnić lub nawet całkowicie wyeliminować konieczność wykonania przeszczepu rogówki.

Czy istnieją przeciwwskazania do przeprowadzenia cross-linkingu?

Terapia stożka rogówki i innych schorzeń tej warstwy oka metodą cross-linking jest rozwiązaniem dla wielu osób, jednak nie każdy pacjent może z niej skorzystać. Przeciwwskazania są nieliczne, ale istotne. Zabieg nie jest zalecany w przypadku złego stanu ogólnego pacjenta, nadwrażliwości na miejscowe środki znieczulające czy aktywnych infekcji oka, takich jak opryszczkowe zapalenie rogówki. Wykluczeniem jest również ciąża, przewlekłe stosowanie leków przeciwzapalnych, zbyt cienka rogówka oraz zaburzenia jej gojenia.